Odwiedź nas również na:
2021-09-08
Złamanie zmęczeniowe, zwane też przeciążeniowym lub (w obrębie stóp) marszowym, jest stosunkowo często występującą kontuzją. Dotyczy najczęściej kończyny dolnej – kości podudzia (piszczeli, rzadziej strzałki), śródstopia, stępu (kość łódkowata) oraz kości udowej i piętowej. W obrębie śródstopia zwykle mamy do czynienia ze złamaniem zmęczeniowym piątej kości śródstopia. Rzadko dotyczy kończyny górnej, miednicy czy kręgosłupa, jednak należy pamiętać, że może się również zdarzyć w tych lokalizacjach.
Złamania przeciążeniowe nie pojawiają się na skutek urazu bezpośredniego, a w związku z kumulacją mikrourazów. Mikrourazy zmęczeniowe pojawiają się na skutek powtarzających się przeciążeń, które zwykle są związane z niewłaściwym i zbyt intensywnym uprawianiem sportu. Z czasem kumulują się, co prowadzi do osłabienia struktury kości i w efekcie do jej złamania.
Złamania zmęczeniowe najczęściej dotyczą osób intensywnie uprawiających sporty (głównie amatorsko), zawodowych żołnierzy czy tancerzy. Dyscypliny sportowe, które predysponują do złamań przeciążeniowych to biegi długodystansowe, lekkoatletyka oraz sporty zespołowe, takie jak piłka nożna czy koszykówka. Szczególnie narażeni są sportowcy, którzy nie trenują pod okiem specjalisty i nie mają odpowiednio dobranej intensywności treningów. Ponadto do powstania złamań może przyczynić się nieprawidłowo dobrane obuwie czy bieganie po nieodpowiednim (twardym) podłożu. Do złamań przeciążeniowych predysponuje również osłabienie struktury kości, związane np. z osteoporozą czy nieprawidłowo zbilansowaną dietą, a także nieprawidłowości anatomiczne.
Objawy złamania zmęczeniowego to głównie dolegliwości bólowe. Początkowo są one niewielkie i pojawiają się tylko po treningu. Z czasem jednak zaczynają być coraz częstsze, pojawiają się także podczas wysiłku fizycznego, a ostatecznie obecne są cały czas. Zwiększa się również nasilenie bólu, który może przeszkadzać w codziennym funkcjonowaniu.
Dodatkowo może pojawić się zgrubienie, obrzęk oraz zaczerwienienie lub zasinienie skóry w okolicy złamania.
Podstawą diagnostyki jest wywiad, badanie lekarskie oraz odpowiednio dobrane badanie obrazowe. Zwykle wykonuje się zdjęcia rentgenowskie w kilku projekcjach, zależnych od podejrzewanej lokalizacji złamania. Niestety RTG może być niewystarczające na wczesnym etapie i złamanie zmęczeniowe kości śródstopia może nie być w nim widoczne. W takich sytuacjach, lekarz może zlecić poszerzenie diagnostyki o badanie rezonansu magnetycznego,USG lub scyntygrafii.
Leczenie złamania zmęczeniowego dobierane jest indywidualnie w zależności od przyczyny. W większości przypadków stosuje się leczenie zachowawcze, które opiera się na odciążaniu złamanej kończyny poprzez używanie kul łokciowych, a także zastosowaniu ortez oraz ewentualnie innych pomocy ortopedycznych, takich jak np. odpowiednie wkładki do obuwia. Pomocniczo lekarz może zlecić przyjmowanie leków przeciwbólowych.
Bardzo ważnym elementem leczenia zachowawczego jest ustalenie przyczyny złamania i wyeliminowanie jej. W tym celu należy odpowiednio zmodyfikować treningi pacjenta, a także przeanalizować jego ogólny stan zdrowia i wprowadzić odpowiednie zmiany.
W niektórych przypadkach preferencyjnie stosuje się leczenie operacyjne. Są to złamania zmęczeniowe V kości śródstopia oraz szyjki kości udowej. Operacje wykonuje się również wtedy, kiedy leczenie zachowawcze nie przynosi rezultatów oraz przy skomplikowanych urazach, którym towarzyszy przemieszczenie odłamów kostnych.
Czas do pełnego wygojenia złamania wynosi zwykle 4-12 tygodni, w zależności od jego lokalizacji i indywidualnych predyspozycji pacjenta.
Zarówno po leczeniu zachowawczym jak i po zabiegu operacyjnym konieczna jest fizjoterapia i rehabilitacja kończyny. W szybszym powrocie do sprawności mogą pomóc zabiegi fizykoterapeutyczne, takie jak ultradźwięki niskiej częstotliwości przyspieszające zrost kostny nawet o 20% ponadto zastosowanie mają odpowiednie ćwiczenia, terapia manualna, masaże, i inne zabiegi fizykoterapeutyczne. Bardzo ważne jest, aby cały proces rehabilitacji odbywał się pod kontrolą fizjoterapeuty, który odpowiednio pokieruje również procesem powrotu do uprawiania sportu i zaproponuje zmiany w planie treningu. Zbyt wczesny powrót do aktywności treningowej sprzed urazu lub niezastosowanie się do zaleceń dotyczących modyfikacji aktywności fizycznej może prowadzić do ponownego złamania przeciążeniowego.
Bądź na bieżąco
